Türk360 Medya Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Gençsoy'un Mobbing ile Mücadele Derneği Genel Başkanı İlhan İşman ile Özel Röportajı
Mehmet Gençsoy: Sayın İşman, iş yerlerinde psikolojik tacizin (mobbing) önlenmesi konusunda yeni bir genelge yayımlandı. Sizce bu genelge mobbingin önlenmesi noktasında caydırıcı olacak mı?
İlhan İşman: Elbette caydırıcı olacaktır, ancak ne kadar etkili olacağını önümüzdeki süreçte göreceğiz. Biz dernek olarak bu konuda uzun süredir çalışmalar yürütüyoruz ve önerilerimizi ilgili kamu kurumlarıyla paylaştık. Genelgede, mobbingin tanımlanması, şikayet mekanizmalarının güvenli hale getirilmesi, soruşturma süreçlerinin tarafsız yürütülmesi gibi konuların ele alınması olumlu bir adım. Ancak bu sürecin sağlıklı işlemesi için uygulamanın titizlikle takip edilmesi gerekiyor.
Mehmet Gençsoy: Genelge tam olarak hangi düzenlemeleri içeriyor?
İlhan İşman: Genelgede, çalışanların motivasyonunun artırılması, iş yerlerinde barışçıl ve sağlıklı bir çalışma ortamının oluşturulması vurgulanıyor. Çalışanların psikolojik taciz durumlarında şikayetlerini güvenle iletebilmeleri için mekanizmalar oluşturuluyor. En önemli yeniliklerden biri, "Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu"nun genişletilerek yeniden teşkil edilmesi. Bu kurulda Adalet Bakanlığı, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, Kamu Denetçiliği Kurumu, işçi ve işveren konfederasyonları gibi önemli paydaşlar yer alacak. Kurul, eğitim ve farkındalık çalışmaları yapacak, önleyici ve koruyucu politikalar geliştirecek. Ayrıca, ALO 170 hattı üzerinden psikolojik destek sağlanmaya devam edilecek.
Mehmet Gençsoy: Belgrad Ormanı’nda kaybolan Ece Gürer’in iş yerinden tazminatsız bir şekilde çıkarılmasının bu genelgenin hazırlanmasında etkisi olmuş olabilir mi?
İlhan İşman: Öncelikle Ece Gürer’in sağ salim bulunmasını ve çalışma hayatına dönmesini diliyoruz. Ancak bu genelge, uzun süredir yapılan çalışmalar ve paydaş görüşleri doğrultusunda hazırlanmış bir düzenleme. Türkiye’de mobbing ile mücadeleye yönelik ilk idari düzenleme 2011’de çıkarılan 2011/2 sayılı Başbakanlık Genelgesi’ydi. O dönemde merhum kurucu genel başkanımız Hüseyin Gün ile TBMM’de çeşitli komisyonlara sunumlar yaparak önerilerimizi dile getirdik. Ancak geçen zaman içinde genelgenin güncellenmesi ihtiyacı doğdu ve biz de bu konuda çalışmalarımızı sürdürdük.
Mehmet Gençsoy: Mobbingin önüne geçmek için hangi adımlar atılmalı?
İlhan İşman: Mobbing ile mücadele ancak kapsamlı ve sürekli bir politikayla mümkün olabilir. Öncelikle, mobbingin açıkça tanımlandığı ve herkes tarafından anlaşılabilir bir politika oluşturulmalı. Şikayet süreçleri şeffaf ve güvenli olmalı. Çalışanlara düzenli olarak eğitimler verilmeli ve farkındalık artırılmalı. Kurum içinde psikolojik destek ve hukuki danışmanlık hizmetleri sunulmalı. Alo 170 hattının sağladığı veriler şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşılmalı ve işyerlerinde mobbing eğilimlerinin sektörel bazda incelenmesi sağlanmalıdır.
Mehmet Gençsoy: Mobbingi önlemek için işverenlere ve yöneticilere ne gibi sorumluluklar düşüyor?
İlhan İşman: İşverenler, mobbingin olmadığı, pozitif bir iş ortamı yaratmak zorunda. Bunun için açık ve şeffaf bir iletişim kültürü oluşturulmalı. Çalışanlar arasında eşitlik ve adalet sağlanmalı, ayrımcılığa karşı sıfır tolerans politikası benimsenmeli. Eğitimler, mentörlük programları, takdir ve ödüllendirme sistemleri geliştirilerek çalışanların iş yerinde kendilerini güvende hissetmeleri sağlanmalı. Kurumlar, mobbing şikayetlerini dikkate almalı, titizlikle soruşturmalı ve yaptırımlar uygulamalıdır.
Mehmet Gençsoy: Son olarak, mobbing ile mücadelede yasal düzenlemeler yeterli mi?
İlhan İşman: Mevcut yasal düzenlemeler önemli bir temel oluşturuyor, ancak yeterli değil. Mobbing ile mücadeleye yönelik müstakil bir yasa çıkarılmalı ve yaptırımlar daha net belirlenmeli. Türkiye, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 190 sayılı Çalışma Yaşamında Şiddet ve Tacizin Önlenmesi Sözleşmesi’ni imzalamalı. Ayrıca, mobbing davaları için ihtisas mahkemeleri kurulmalı, Sağlık Bakanlığı bünyesinde mobbing klinikleri oluşturulmalı ve mağdurlara ücretsiz psikolojik destek sağlanmalıdır. Tüm kamu ve özel sektör çalışanlarının özlük dosyalarına "Mobbing ile Mücadele Kararlılık Beyanı" eklenmeli ve bu konuda düzenli denetimler yapılmalıdır.
Mehmet Gençsoy: 2011 de yayımlanan Başbakanlık Mobbing Genelgesi ile 5 Mart 2025'te yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesini karşılaştırdığımızda Psikolojik Tacizle Mücadele Kuruluna önemli bir misyon yüklenmiş Psikolojik Taciz Kuruluna yüklenen misyon nedir?
İlhan İşman: Genelgede en önemli kurul olan "Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu"nun yeniden teşekkül ettirileceği ve bu kurulda Başbakanlık Genelgesinden daha kapsamlı olarak; Adalet Bakanlığı, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, Kamu Denetçiliği Kurumu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, Eğitim ve Araştırma Merkezi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ile işçi, işveren ve kamu görevlileri konfederasyonları bu kurulda yer alacağı belirtilmiştir.
Ayrıca, psikolojik taciz konusunda faaliyet gösteren ilgili kurum ve kuruluşlar ile alanında uzman ve akademisyenlerin katılımı da sağlanacak. Kurulun önleyici ve koruyucu politikalar geliştireceği genelgede yer almaktadır. Kurulun Mobbing ile mücadeleye yönelik olarak ülke çapında politikaların belirlenmesine katkı sağlayacağı, eğitim ve bilgilendirme faaliyetlerini koordine etme, araştırma ve inceleme yapma veya yaptırma, rapor, rehber ve bilgilendirme dokümanları hazırlama ile kamuoyunu bilinçlendirme çalışmalarını yürüteceği belirtilmiştir. Kurulun çalışma usul ve esasları kurul tarafından belirleneceği, sekretarya hizmetlerinin ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütüleceği yer almıştır. İşveren, yönetici ve tüm çalışanlar psikolojik taciz olarak değerlendirilebilecek temel hak ve özgürlüklerin ihlali anlamına gelen her türlü eylem ve davranıştan kaçınacaklar. İşveren ve yöneticiler işyerlerinde psikolojik taciz olarak değerlendirilebilecek veya buna bağlı olarak ortaya çıkabilecek her türlü riski gözetecek, önleyici ve koruyucu politikalar geliştirecekler.
Mehmet Gençsoy: Sayın İşman, mobbing ile mücadelede yaptığınız çalışmalar ve paylaştığınız değerli bilgiler için teşekkür ederiz.
İlhan İşman: Ben de teşekkür ederim. Bu genelgenin ülkemiz çalışma hayatına ve iş barışına katkı sağlamasını diliyorum.